رشد فیزیکی به افزایش قد، وزن و دیگر تغییرات بدن گفته میشود که به مرور زمان و با بالغ شدن کودک، اتفاق میافتد. رشد موها، درآمدن دندانها، افتادنشان و سپس رشد دوبارۀ آنها و در نهایت بلوغ، بخشهایی از فرآیند رشد هستند.
رشد نرمال کودکان
اولین سال زندگی، زمان تغییرات شگفتانگیزی است که در آن نوزادان به طور متوسط حدود 25 سانتیمتر رشد قدی میکنند و سه برابر وزن زمان تولد خود را خواهند داشت اما در سالهای بعد، این نرخ رشد ادامه نخواهد یافت. پس از یک سال، رشد یک کودک به طور قابل ملاحظهای کاهش مییابد و قبل از 2 سالگی، رشد قدی معمولاً با یک روند به نسبت ثابت (تقریباً 6 سانتیمتر در هر سال تا دوره نوجوانی) ادامه مییابد. با این وجود، هیچ کودکی در دوران کودکی خود با یک سرعت کاملاً ثابت رشد نمیکند. پس از هفتهها یا ماهها رشد آهستهتر در بسیاری از کودکان، مقدار کمی «جهش در رشد» اتفاق میافتد. در واقع کودکان در طول فصل بهار نسبت به دیگر ایام سال کمی سریعتر رشد میکنند. در زمان بلوغ، معمولاً بین 8 تا 13 سالگی در دختران و 10 تا 15 سالگی در پسران، یک جهش رشد بزرگتر اتفاق میافتد. دوره بلوغ حدود 2 الی 5 سال طول میکشد. این جهش رشد مربوط به رشد جنسی است که شامل رشد موهای زیر بغل و ناحیه تناسلی، رشد اندامهای جنسی و در دختران شروع عادت ماهانه است. پیش از 15 سالگی برای دختران و 16 یا 17 سالگی برای پسران، برای بیشتر آنها رشد دوره بلوغ به پایان رسیده و آنها به بلوغ فیزیکی رسیدهاند.
نقش والدین در رشد کودکان
والدین میتوانند با انجام چند کار مطمئن شوند که کودکشان رشد نرمال و مناسبی دارد. مواردی که برای سلامت عمومی کودکان و در نتیجه رشد آنها مهم است عبارتند از: استراحت کافی: الگوی خواب برای هر فردی و در هر سنی متفاوت است اما بیشتر کودکان برای ادامۀ رشد مناسب خود به طور متوسط به 10 تا 12 ساعت خواب در شب نیاز دارند. تغذیه مناسب: یک رژیم غذایی متعادل که سرشار از ویتامینها و مواد معدنی ضروری برای بدن است، به کودکان کمک میکند که به پتانسیل کامل رشد خود دست یابند. ورزش کردن: از آنجا که چاقی یکی از مشکلات رایج در کودکان است، والدین باید توجه داشته باشند که کودک آنها به طور منظم ورزش کند و غذای سالم بخورد. دوچرخهسواری، کوهنوردی، اسکیت و هر ورزش یا فعالیت فرحبخش دیگری میتواند کودک را ترغیب به انجام فعالیتهای بدنی کند و در نتیجه منجر به سلامت آنها شود. کودکان در دوران کودکی خود رشد متفاوتی دارند. همچون افراد بزرگسال، برخی کودکان بلندتر و برخی کوتاهتر هستند. معمولاً دختران زودتر از پسران به دوران بلوغ میرسند اما در برخی دختران نسبت به همسالان خود، شروع عادت ماهانه و رشد سینهها دیرتر اتفاق میافتد. معمولاً همۀ این موارد کاملاً طبیعی هستند. والدین باید سعی کنند از مقایسۀ رشد کودکان خود با همدیگر و با دیگر کودکان اجتناب کنند. این کار باعث میشود کودکان اعتماد به نفس خود را از دست دهند. باید بچهها را به پذیرفتن نحوۀ رشد خود تشویق کرد و به آنها توضیح داد که برخی کودکان به گونه متفاوتی رشد میکنند. بهتر است والدین در مورد رشد و دوران بلوغ با کودکان خود صحبت کنند. معمولاً ذهن کودکان با سؤالات بسیاری مشغول شده است. باید سؤالات آنها را به درستی پاسخ داد و حتی خود والدین بحث در این زمینه را آغاز کنند تا به بچههای خود توضیح دهند که با چه تغییراتی روبهرو خواهند بود. این کار به بچهها کمک میکند که راحتتر تغییرات را بپذیرند و از صحبت کردن در مورد آن احساس خجالت نکنند.
نگرانی ها در مورد رشد کودکان
برخی والدین در مورد رشد کودک خود نگران هستند اما باید به این نکته توجه داشت که بیشتر کودکان که کوتاه قد هستند یا رشد آنها با تأخیر همراه است، کاملاً سالم و نرمال هستند. به عنوان مثال والدین کوتاهتر، کودکان کوتاهتری دارند. از طرفی همۀ کودکان نرخ رشد یکسانی ندارند. در صورت نگرانی والدین در این زمینه، اولین مرحله مشاوره با یک پزشک متخصص است. پزشک میتواند به طور کامل سابقه کودک و خانواده را ارزیابی کرده و اگر لازم باشد با انجام چند آزمایش تشخیص دهد که آیا مشکلی پزشکی بر روی رشد کودک اثر داشته یا خیر. پزشک ممکن است تشخیص دهد که باید در فواصل زمانی کوتاهتری بر رشد کودک نظارت داشته باشد و یا کودک را برای ارزیابی بیشتر به فوق تخصص غدد اطفال (پزشک متخصص در اختلالات رشد) ارجاع دهد.